1. nguồn gốc hình thành tư tưởng HCM
Phần này có 4ý chính như sau:
Một là: Tư tưởng văn hóa truyền thống Việt Nam
- Truyền thống yêu nước Việt Nam
+ Yêu nước được thể hiện trong lịch sử dân tộc
+ Yêu nước được thể hiện qua những tấm gương ưu tú, những người con anh hùng của dân tộc
+ Hồ Chí Minh kế thừa truyền thống y nước của dân tộc....
+ Liên hệ yêu nước của dân tộc, của Hồ Chí Minh vào giai đoạn hiện nay
- Truyền thống đoạn kết của dân tộc
+ Đoàn kết tạo nên sức mạnh để chiến đấu và chiến thắng ngoại xâm
+ Đk tạo nên sức mạnh to lớn để xây dựng và bảo vệ tổ quốc
+ Liên hệ về sức mạnh đk giai đoạn hiện nay (Văn kiện ĐH IX...)
- Truyền thống lạc quan yêu đời của dân tộc
+ Lạc quan là truyền thống qúy báu cảu cha ông ta, truyền thống này giúp cha ông ta
+ Lạc quan yêu đời của dân tộc đẫ thấm sâu và con người Hồ Chí Minh.
+
- Cần cù dũng cảm thông minh sáng tạo
+ Được thể hiện trong lịch sử dựng nước
+ Được thể hiện trong lịch sử giữ nước
Hai là: Tinh hoa văn hóa của nhân loại
- Tinh hoa văn hóa phương Đông
+ Tư tưởng Nho giáo
+ Tư tưởng Phật giáo
+ Tư tưởng của Tôn Trung Sơn
- Tinh hoa văn hóa phương Tây
+ Giá trị của Tuyên Ngôn độc lập nước Mỹ 1776
+ Giá trị của Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền của cách mạng Pháp 1789
+ Tư tưởng tiến bộ của những nhà văn Pháp thời phục hưng
Ba là: Chủ nghĩa Mác- Lênin
- Chủ nghĩa Mác- Lênin là gì?
- Bản chất của học thuyết này
- Hồ Chí Minh kế thừa vận dụng sáng tạo chủ nghĩa MLN vào Việt Nam
Bốn là: Nhân tố chủ quan của Hồ Chí Minh
- Trí tuệ, yêu nước, sống có lý tưởng hoài bão
- Đức tính kiên trì, chịu khó, ham học hỏi, khiem tốn..
Bài làm ví dụ:
Nguồn gốc hình thành tư tưởng HCM
· Định nghĩa tư tưởng HCM :
- Là một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về những vấn đề cơ bản của CMVN, từ CMDT dân chủ nhân dân đến CMXH.
- Là kết quả của sự vận dụng sáng tạo và phát triển CN Mác lênin vào tình hình cụ thể của nước ta.
- Là sự kết hợp tinh hoa dân tộc và trí tuệ thời đại nhằm g/p dân tộc, g/p giai cấp, g/p con người.
- Là ngọn cờ thắng lợi của CMVN trong suốt hơn 70 năm qua và tiếp tục soi sáng con đường chúng ta tiến lên xây dựng một nước VN hòa bình, độc lập, dân chủ, tự do và XHCN dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản VN.
· Tư tưởng và văn hóa truyền thống của dân tộc :
- Chủ nghĩa yêu nước, ý chí kiên cường trong đấu tranh dựng nước và giữ nước của dân tộc. Tinh thần yêu nước, ý chí kiên cường trong đấu tranh đã được hình thành rất sớm trong lịch sử dân tộc, nó được kế thừa và phát huy qua nhiều thế hệ trở thành truyền thống tốt đẹp, thiêng liêng nhất của dân tộc ta.
- Truyền thống trên chính là cơ sở cho ý chí, hành động cứu nước và xây dựng đát nước của người VN nói chung và của HCM nói riêng. Bởi chính từ lòng yêu nước đã thôi thúc Bác ra đi tìm đường cứu nước và ý chí kiên cường đã giúp Người vượt qua mọi khó khăn gian khổ để đạt được mục đích của mình.
- HCM đã phát triển CN yêu nước trong thời đại mới. CN yêu nước VN đã có quá trình lịch sử hàng ngàn năm với nội dung phong phú và sâu sắc. Thời phong kiến yêu nước cô đọng trong tư tưởng trung quân ái quốc, bảo vệ tổ quốc chống giặc ngoại xâm. Kế thừa truyêbf thống của dân tộc, Bác đã thể hiện lòng yêu quê hương đất nước nồng nàn băng con đường hành động đi tìm đường cứu nước. Với Bác yêu nước gắn liền với thương dân. Bác nói : “ lòng yêu thương nhân dân và nhân loại của tôi ko bao giờ thay đổi “. Người có một h.am m.uốn là làm sao cho nước ta được độc lập dân ta được tự do, ai cũng có cơm ăn áo mặc dược học hành. Người đã nêu ra chuẩn mực “ trung với nước hiếu với dân “.
- HCM đã phát triển nội dung mới của CN yêu nước trên cơ sở quan điểm giai cấp. Yêu nước được mở ra vô cùng rộng lớn đối với nhân dân lao động, người cùng khổ, g/c công nhân và nhân dân bị áp bức trên toàn thế giới. Trên cơ sở g/c HCM đã nêu ra nội dung mới : Ngày nay yêu nước phải gắn liền với yêu CNXH vì có tiến lên CNXH thì nhân dân mới được ấm no thêm, tổ quốc mỗi ngày một giàu mạnh thêm.
- Tinh thần nhân nghĩa và gắn bó của cộng đồng người Việt. Từ xưa tới nay mỗi khi có khó khăn hoạn nạn nhân dân cả nước ta cùng tương trợ, đùm bọc giúp đỡ nhau vượt qua. Đây cũng được coi là truyền thống tốt đẹp của dân ta được hình thành qua thực tế đấu tranh quyết liệt với thiên nhiên và chống giặc ngoại xâm. HCM đã kế thừa truyền thống trên như sau :
+ trong tư tưởng của Bác đoàn kết luôn được coi là sức mạnh, là nguyên nhân dẫn đến thành công của cách mạng.
+ trong quá trình lãnh đạo CMVN Bác luôn nhắc nhở dân ta phải ghi nhớ chữ đồng lòng, đồng sức, đồng tình, đồng minh. Đối với Bác ai làm điều lợi cho nhân dân cho tổ quốc đều là bạn.
- Tinh thần lạc quan yêu đời của người Việt. Điều này giúp nhân dân ta tin vào sức mạnh của bản thân, tự tin vào sự tất thắng của chân lý, chính nghĩa dù trước mắt còn nhiều khó khăn gian khổ phải vượt qua. Điều này ảnh hưởng quan trọng đến tư tưởng HCM, Bác luôn tin vào sức mạnh của dân tộc, sự thắng lợi của cách mạng VN cho dù con đường này còn nhiều chông gai.
- Tinh thần cần cù, thông minh, sáng tạo của dân tộc. Với truyền thống hiếu học nhân dân ta đã tiếp thu những nền văn hóa khác nhau rồi từ biến thành nét văn hóa của dân tộc. HCM cũng kế thừa được truyền thống này trong quá trình tiếp thu tinh hoa văn hóa của nhân loại.
Tất cả những tốt đẹp trên của dân tộc đã đóng góp quan trọng vào quá trình hình thành và phát triển tư tưởng HCM sau này.
· Tinh hoa văn hóc của nhân loại :
Xuất thân trong một gia đình có truyền thống hiếu học lại thêm tư chất thông minh tuyệt vời HCM đã được truyền thụ một trình độ Hán học vững vàng và tiếp đó tiếp thu văn hóa phương Tây tại trường Quốc học Huế. Sau này khi bôn ba trên con đường cứu nước HCM vừa hoạt động cách mạng vừa học học hỏi ko ngừng. Người đã làm giàu cho mình bằng tinh hoa văn hóa nhân loại.
Tư tưởng văn hóa phương Đông :
- Nho giáo là hệ thống những tư tưởng triết lý đạo đức thể chế cai trị do Khổng Tử bên Trung Quốc sáng lập. Nho giáo được du nhập vào VN rất sớm trong thời Bắc thuộc. Trong Nho giáo có nhiều yếu tố duy tâm tiêu cực phản động như :
+ tư tưởng phân biệt đẳng cấp xã hội
+ tư tưởng coi thường người phụ nữ trong xã hội
+ tư tưởng coi thường lao động chân tay
Tuy nhiên Nho giáo có nhiều yếu tố tích cực đó là :
+ triết lí nhân sinh thể hiện ở tư tưởng từ bậc thiên tử tới thứ dân phải lấy việc tu thân làm gốc.
+ lí tưởng về một một xã hội đại đồng có vua sáng tôi hiền, cha từ, con thảo.
+ tư tưởng đề cao văn hóa, lễ nghĩa truyền thống, coi trọng việc học hành.
HCM đã lựa chọn những yếu tố tích cực của Nho giáo đưa vào đó nội dung và ý nghĩa cho phù hợp với cách mạng VN trong giai đoạn mới.
- Phật giáo là tôn giáo có nguồn gốc từ Ấn Độ có ảnh hưởng lớn tới đời sống, tư tưởng, suy nghĩ của người Việt. Phật giáo có một số hạn chế như
+ tư tưởng mê tín dị đoan
+ tư tưởng an bài cho số phận cam chịu cuộc sống khổ hạnh để chờ 1 cuộc sống mới tốt đẹp ở kiếp sau.
Tuy vậy Phật giáo có nhiều yếu tố tích cực như :
+ tư tưởng vị tha, từ bi, cứu khổ, cứu nạn, thương người như thể thương thân, sống hòa đồng với thiên nhiên.
+ nếp sống có đạo đức trong sạch, giản dị, chăm làm điều thiện.
+ tư tưởng đề cao lao động, chống lại sự lười biếng trong xã hội.
Những tư tưởng của Phật giáo phù hợp với phong tục, tập quán, tín ngưỡng người Việt cho nên được tiếp thu một cách tự nhiên và có ảnh hưởng khá rõ đến tư tưởng HCM.
Về cn Tam dân của Tôn Trung Sơn. HCM thấy những điều thích hợp về độc lập dân tôọ, dân quyền tự do và dân sinh hp.
· Tư tưởng và văn hóa phương Tây :
- Trong 30 năm hoạt động cách mạng ở nước ngoài, HCM chủ yếu sống ở châu Âu nên Bác chịu ảnh hưởng rất sâu rộng nền văn hóa dân chủ và cách mạng phương Tây.
- Người đã học tập được ý chí đấu tranh cho tự do, độc lập cho quyền sống của con người. HCM đã tiếp thu giá trị tư tưởng nhân quyền với nội dung là quyền tự do cá nhân thiêng liêng trong bản tuyên ngôn độc lập của nước Mỹ. Sau này HCM đã phát triển quyền đó là quyền sống, quyền độc lập, quyền tự do, quyền mưu cầu hạnh phúc của tất cả các dân tộc. Điều này thể hiện trong tuyên ngôn độc lập năm 1945 của Người.
- Đầu năm 1913, Bác sang Anh và đã đi những bước đầu tiên trong cuộc đời hoạt động chính trị của mình. Cuối năm 1917, HCM từ Anh về Pháp, tại đây Bác được tiếp xúc trực tiếp với nhũng tác phẩm của các nhà tư tưởng khai sáng, những lí luận gia của cách mạng Pháp năm 1789. Ngoài ra HCM còn tiếp thu tư tưởng dân chủ và nhiều hiểu biết khác trong quá trình hoạt động cách mạng.
· Chủ nghĩa Mác- Lênin :
- Nhờ có thế giới quan và phương pháp luận khoa học nên NAQ đã tiếp thu và chuyển hóa tinh văn hóa dân tộc và nhân loại thành tư tưởng cách mạng của chính mình.
- Khi ra đi tìm đường cứu nước ở tuổi 20, Người đã có những phân tích tổng kết các phong trào yêu nước từ cuối thế kỷ 19 đến đầu 20. Trong 10 năm (1911- 1920 ) Người đã hoàn thiện cho mình vốn văn hóa, chính trị, vốn sống thực tiễn phong phú tạo thành một bản lĩnh của nhà chính trị trẻ tuổi.
- Khi lần đầu tiếp xúc với CN Mác- Lênin, Bác đã khẳng định đây chính là con đường cứu nước. Nhưng với khả năng độc lập tự chủ sáng tạo của mình, HCM đã biết tiếp thu và vận dụng 1 cách khoa học những nguyên lí của CN Mác-lê phù hợp với hoàn cảnh và đặc điểm cụ thể với hoàn cảnh của VN lúc đấy, chứ ko rơi vào sao chép, giáo điều, dập khuôn.
- HCM đến với CN M-L là tìm kim chỉ nam cho sự nghiệp cứu nước, giải phóng dân tộc tức là nhu cầu thực tiễn của CMVN.
- NAQ tiếp thu lí luận M-L theo phương pháp nhận thức mácxit đồng thời nắm lấy cái cốt, cái tinh thần, cái bản chất chứ ko tự trói buộc trong cái vỏ ngôn từ.
=> Có thể nói, CN M-L là một trong những nguồn gốc quan trọng góp phần to lớn trong việc hình thành và hoàn thiện tư tưởng HCM.
Nhân tố chủ quan của HCM:
+ Khả năng tư duy và trí tuệ: trong quá trình tìm đường cứu nc HCM đã khám phá ra quy luật vận đông xã hội, đời sống văn hóa và cuộc đấu tranh của các dân tộc trong hoàn cảnh cụ thể để khái quát thành lý luận, và đem lý luận vào thực tiễn.
+ Phẩm chất đạo đức và năng lực, bản tính kiên định luôn tin vào nhân dân, ham học hỏi, nhạy bén, có tâm hồn của một nhà yêu nc chân chính
Trong những nguồn gốc đó thì cn Mac-Lênin đóng vai trò quan trọng nhất, vì: cn Mac-Lenin là một hệ thống mang tính tiên phong hướng dẫn các cuộc cách mạng trong thời đại mới dành chiến thắng. Khi tiếp cận cn ML thì HCM đã nhận ra chân lý ấy, do đó Người đã tin và theo cn Mác Lênin. Từ đó quan niệm của HCM về cách mạng đều dựa trên cơ sở cn ML => Cn ML có ảnh hưởng trực tiếp về sự hình thành tư tưởng HCM